بررسی علت پرخاشگری کودکان + راه درمان

علت پرخاشگری کودکان

معمولاً همه افراد در طول زندگی خود از همان دوران کودکی گرفته تا زمانی که وارد بزرگسالی می‌شوند، احساس خشم را تجربه می‌کنند و در شرایط مختلف ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان دهند که البته بروز این احساسات کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد، مگر اینکه از حالت نرمال و حد اعتدال خود خارج شود.

اما گاهی اوقات پیش‌آمده کودکان به دلایل مختلفی دچار این احساس پرتنش می‌شوند و رفتارهای نامناسبی را از خود بروز می‌دهند؛ مثلاً هنگامی که با کودکان دیگر در حال بازی کردن هستند، ناگهان اسباب بازی دست هم‌بازی خود را به زور از او می‌گیرند و برای داشتن اسباب بازی، او را هل می‌دهند، موهایش را می‌کشند، به او مشت و لگد می‌زنند و شروع به جیغ زدن می‌کنند.

لذا در چنین شرایطی این وظیفه والدین است که به دنبال شناخت علت پرخاشگری کودکان باشند و برای درمان این رفتار ناسالم فرزند خود، از روش‌ها و راهکارهای مؤثر استفاده نمایند.

براین‌اساس اگر شما والدین عزیز هم کودک پرخاشگری در خانه دارید و می‌خواهید این احساس او را کنترل نموده، پرخاشگری را از او دور کرده و به کودک خود صبر و حوصله در برابر مسائل گوناگون را یاد دهید؛ برای اینکه بدانید ریشه بداخلاقی و عصبانیت کودکتان در چیست و چگونه می‌توانید آن را کنترل نمایید؟ به شما پیشنهاد می‌کنیم مطالب این پست را بخوانید. در مقاله ای دیگر درباره اشتباهات تربیت کودک گفته ایم.

پرخاشگری چیست؟

پرخاشگری در اصطلاح به معنای درشتی و تندی یا جنگ و جدال آن هم از روی خشم بیان می‌شود و در واقع رفتاری است که جهت آسیب رساندن به چیزی یا آزار کسی توسط فرد بروز می‌کند و ممکن است این آسیب رساندن به‌صورت بدنی و کلامی باشد؛ مثلاً اگر کودک در هنگام عبور کردن، پای خود را روی پای فرد دیگری می‌گذارد و فوراً عذرخواهی می‌کند، این عمل او یک رفتار پرخاشگرانه نیست، اما درصورتی‌که با برنامه‌ریزی قبلی و از روی عمد این کار را انجام دهد، این رفتار او از روی دشمنی است. پیشنهاد می شود از اسباب بازی آموزشی ما دیدن کنید.

بنابراین چنانچه والدین نتوانند خشم خود را از راهی غیر از پرخاشگری و عصبانیت بیان کنند، به مراتب کودکان هم فرصتی برای مهار خشم خود پیدا نخواهند کرد و این رفتار را در شرایط مختلف از خود بروز می‌دهند.
در خصوص انواع پرخاشگری می‌توان گفت: این رفتار به دودسته تقسیم‌بندی می‌شود:

1. پرخاشگری خصمانه که به‌منظور آسیب رساندن و صدمه زدن به فرد یا شی صورت می‌گیرد.

2. پرخاشگری وسیله‌ای که به دلیل به دست آوردن پاداش انجام می‌شود.

اما بهتر است بدانید که رفتار پرخاشگرانه کودکان معمولا از نوع دوم یعنی وسیله‌ای صورت می‌گیرد؛ چراکه اکثر آنها برای به دست آوردن اسباب بازی و خوراکی‌هایشان، همدیگر را هل می‌دهند، مشت و لگد می‌زنند، موهای هم را می‌کشند و خیلی کم پیش می‌آید که هدف آنها از رفتار پرخاشگرانه، آسیب رساندن به دیگران باشد.

در مورد پرخاشگری بچه‌ها در مقابل پدر و مادرها هم باید بگوییم که این رفتار فقط و فقط به‌منظور جلب‌توجه و حمایت والدین از نظرات و خواسته‌های آنها صورت می‌گیرد؛ چراکه کودکان خیلی زود می‌فهمند که از راه خشم و تندخویی می‌توانند به خواسته‌ها و نیازهایشان برسند و اگر این رفتار را انجام دهند پدر و مادرها به حرفشان گوش داده و آنچه را که می‌خواهند برایشان فراهم می‌کنند؛ بنابراین والدین برای اینکه بتوانند این رفتار را در فرزندانشان کنترل کرده و از بین ببرند، لازم است به دنبال علت پرخاشگری کودکان باشند. پیشنهاد می شود از انواع اسباب بازی چوبی بانک بازی دیدن فرمایید.

دلیل پرخاشگری کودکان در چیست؟

دلایل مختلفی می‌توانند باعث بروز رفتار پرخاشگرانه در کودکان شوند که در زیر به آنها می‌پردازیم:

1. به دنیا آمدن فرزند جدید: معمولاً در خانواده‌هایی که یک فرزند جدید به دنیا می‌آید، فرزند بزرگ‌تر ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان دهد؛ چراکه تصور می‌کند دیگر جایی برای محبت والدین نسبت او باقی نمانده و نمی‌تواند مثل گذشته به‌صورت مداوم مرکز توجه اطرافیان قرار گیرد، به همین خاطر دست به پرخاشگری می‌زند و با کج‌خلقی و پرتاب کردن اشیاء خشم خود را تخلیه می‌کند.

2. برآورده نشدن خواسته‌های کودک: در این موقع بچه‌ها برای رسیدن به خواسته‌هایشان، عصبانیت خود را با لگد زدن یا فریاد کشیدن نشان می‌دهند. معمولاً این رفتار زمانی رخ می‌دهد که کودک با مادر خود در بیرون از منزل قرار دارد یا اینکه همراه والدینش برای تهیه وسایل گوناگون به مراکز خرید رفته است. در این هنگام برای برآورده شدن خواسته‌هایش درصورتی‌که با بی‌توجهی پدر و مادر روبه‌رو شود، شروع به پرخاشگری و کج‌خلقی می‌کند.

3. ناکامی و مواجه شدن با شکست: یکی دیگر از مواردی که معمولاً به‌عنوان علت پرخاشگری کودک مورد بررسی قرار می‌گیرد، احساس ناکامی و شکست خوردن است؛ چراکه کودکان همواره دوست دارند در رقابت با هم سن و سال‌هایشان همیشه برنده مسابقه باشند یا در مدرسه بالاترین نمره را بگیرند؛ بنابراین درصورتی‌که به این خواسته خود نرسند، دچار ناکامی شده و رفتار پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهند. پیشنهاد می شود درباره نقش پدر در تربیت بخوانید.

4. رسانه‌های گروهی و بازی‌های رایانه‌ای: از دیگر عواملی که می‌تواند نقش بسیار مهمی در رفتار پرخاشگرانه و پرتنش کودکان داشته باشد، رسانه‌ها و تلویزیون هستند. درصورتی‌که کودک به دیدن تصاویر و فیلم‌های خشن که در آنها درگیری فیزیکی و خشونت به تصویر کشیده می‌شود، عادت می‌کند خشونت و پرخاشگری را سرلوحه رفتارهای خود قرار دهد. مثلاً اگر والدین برای پسربچه‌های 10 ساله خود بازی‌های رایانه‌ای پرتنش تهیه کنند تا فرزندانشان با این اسباب بازی‌ها سرگرم شوند، به‌مرورزمان با رفتارهای پرخاشگرانه او مواجه خواهند شد، لذا برای جلوگیری از این رفتار، بازی‌های رایانه‌ای خشن را که علت پرخاشگری کودکان 10 ساله هستند، برای پسربچه‌ها خریداری نکنید.

5. داشتن الگوی خانوادگی ناسالم: پدر و مادرهایی که با بی‌مسئولیتی، بر روی رفتارهای کودکان خود نظارت و کنترل ندارند، بیشتر در معرض پرخاشگری از سوی فرزندانشان قرار می‌گیرند. علاوه بر این آسیب‌های اجتماعی نظیر سطح پایین سواد والدین، دعواهای خانوادگی یا طلاق پدر و مادر و … از جمله عوامل تشدیدکننده رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان هستند. با انواع بازی خانوادگی و دورهمی آشنا شوید.

چگونه با رفتارهای پرخاشگرانه کودک خود برخورد کنیم؟

وقتی کودک شما رفتار پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد، بهتر است شما در مقابل این رفتار به‌صورت آگاهانه اقدام نمایید، طوری که با پیامدهای سریع و مهارت‌های جدید، او بتواند یاد بگیرد در هنگام روبه‌رو شدن با ناامیدی و مشکلات با روش مناسب‌تری پاسخ دهد، از طرفی اگر این رفتار ناسالم کودک به‌موقع رسیدگی و درمان نشود، با گذشت زمان ممکن است به‌صورت شدیدتری بروز کند.

بنابراین در چنین مواقعی می‌توانید از روش‌های درمان پرخاشگری کودکان که در زیر به آنها اشاره کردیم، استفاده نمایید:

1. برای اینکه بتوانید پرخاشگری فرزند خود را درمان کنید، لازم است در ابتدا ریشه و علت پرخاشگری کودک را مشخص نمایید.

2. به دنبال پیداکردن الگوهای احتمالی پرخاشگری کودک خود باشید و آنها را به حداقل برسانید؛ مثلاً اگر فرزند شما تحت تأثیر برنامه تلویزیونی قرار داشته و این رفتار نامناسب از او سر می‌زند، سعی کنید نوع برنامه‌هایی را که تماشا می‌کند، تغییر دهید. پیشنهاد می شود درباره نقش مادر در تربیت کودکان بخوانید.

3. در مورد این رفتار با فرزندتان صحبت کنید؛ برایش توضیح دهید که رفتار پرخاشگرانه او اشتباه است و به او رفتارهای جایگزین را پیشنهاد کنید. درصورتی‌که برخورد شما مناسب بوده و بامحبت و صمیمت همراه باشد، قطعاً جواب می‌دهد و مؤثر خواهد بود.

4. سعی کنید در برابر رفتارهای خوب یا بد کودک برای او پاداش و جزا در نظر بگیرید؛ به او بگویید که در برابر رفتارهای خوب جایزه می‌گیرد و اگر رفتار منفی یا پرخاشگرانه داشته باشد، با محرومیت مواجه خواهد شد، مثلاً منع کردن تماشای برنامه تلویزیونی موردعلاقه او.

5. در برابر خواسته‌های نامعقول کودک ایستادگی کنید؛ چراکه کودک اگر متوجه شود که با هر بار پرخاشگری، خواسته‌هایش محقق می‌شود، این رفتار خود را تکرار می‌کند.

6. برای اینکه پرخاشگری در کودک شما کمتر شود، سعی کنید شرایطی را برای او فراهم کنید تا بتواند هیجان خود را تخلیه کند؛ مثلاً برای آزاد شدن انرژی فرزندتان می‌توانید او را به شهربازی ببرید. پیشنهاد می شود از تنوع اسباب بازی 5 تا 8 سالگی کودکان دیدن فرمایید.

کلام آخر

ما در این پست تحت عنوان “بررسی علت پرخاشگری کودکان” تلاش کردیم تا در مورد این رفتار نامناسب بچه‌ها، علت بروز آن و همچنین چگونگی برخورد با کودکانی که رفتار پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهند، با شما والدین عزیز بیشتر صحبت کنیم.

به یاد داشته باشید که رفتار پرخاشگرانه کودکان نشان‌ دهنده این است که آنها فاقد مهارت‌های لازم برای مدیریت رفتارهای خود هستند و لازم است توسط پدر و مادر آن هم به‌صورت آگاهانه مهارت‌های جدید را یاد بگیرند.

شما والدین عزیز بهتر است مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های حل مسئله و مهارت‌های حل تعارض را برای کاهش رفتارهای پرخاشگرانه فرزندانتان به آنها آموزش دهید که در این راستا خواندن کتاب‌های گوناگون و مقالات متعدد اینترنتی درباره کنترل پرخاشگری کودکان و نحوه درمان این رفتار و همچنین مشورت با مشاوران خانواده می‌تواند بهترین راهکارها باشد. پیشنهاد می شود درباره انواع ترس در کودکان بخوانید.

و در انتها برایمان بنویسید که شما در برابر رفتارهای پرخاشگرانه کودک خود چگونه برخورد می‌کنید؟ از نظر شما علت پرخاشگری کودکان 5 ساله یا علت پرخاشگری کودکان 10 ساله چیست؟

برخی از سوالات رایج: